Zapraszam na nową stronę Zbieracza. Wszystkie teksty zostały przeniesione.
www.zbieraczstaroci.pl
Karafkę zakupiłem, ponieważ mi się podobała, ma ciekawy kształt i ładny kolor. Dopiero po jakimś czasie, po zakupie katalogu Huty Szklanej Dąbrowa Sp.Akc., okazało się że posiadam ciekawy przedwojenny eksponat z polskiej huty szkła. Karafkę wykonano oczywiście ręcznie, metodą wydmuchiwania. Szkło jest koloru lekko różowego, wysokości 18 cm i pojemności 0,5 litra.
 |
| Huta Szklana Dąbrowa, karafka |
Karafka, w przekroju poziomym jest okrągła, lekko rozszerza się, a następnie karbowaniem zwęża ku szyjce. Ścianki są cienkie , a jedynie korek wskazuje barwę szkła.
 |
| dno karafki |
 |
| karafka od strony szyjki |
W katalogu, naczynie oznaczone jest razem z kieliszkami i tacą numerem 226, jako serwis do likieru.
 |
| karafka w katalogu fabrycznym |
Opisując posiadany katalog Huty Dąbrowa, napisałem kiedy powstał zakład (1822r., 1828r.) w/g różnych źródeł przedwojennych. Dłuższy opis znajduje się w wikipedii, i można uznać, że huta powstała w latach dwudziestych XIX wieku. Jak dotąd, dość mało wiemy o działalności huty, tekst w wikipedii powstał m.in. na podstawie artykułu w Podlaskim Echu Katolickim z 2005 roku. Tam jednak nie podano źródła informacji, ale większość mogę przypisać relacji Piotra Haberki zapisanych w książce "Moje Huty Szkła. Wspomnienia (1910-1965)" jego autorstwa (wydane w 1980 r.). Haberko był racjonalizatorem, projektantem i budowniczym pieców szklarskich. Nie miał wykształcenia, ale dzięki doświadczeniu, praktyce i współpracy ze specjalistami z innych krajów pracujących w Polsce, posiadł umiejętności, które pozwalały mu usprawniać pracę wielu hut szkła w Polsce przez 50 lat. Piotr Haberko pracował w Hucie Dąbrowa w latach 1932-1935, i jego opis huty jako naocznego świadka wydaje się autentyczny.
Jest bardzo prawdopodobne, że karafka którą dziś przedstawiam, prezentuje się tak dobrze, bo Piotr Haberko podczas swojego pobytu w hucie, wybudował dwa piece donicowe, jedną wannę przelewową i dokonywał bieżących remontów, ponadto wybudował kilka pieców do odprężania szkła.
Szkoda, że w Polskim piśmiennictwie na temat hut szklanych, jest tak mało informacji o Hucie Dąbrowa, czasami pojawiają się krótkie wzmianki, że taka huta istniała, ale nic więcej. Profesor Paweł Banaś, już 1980 roku podjął temat stanu badań polskiego szkła XX wieku. Wygłosił referat podczas sesji naukowej "Z Dziejów Szkła Artystycznego w Polsce" zorganizowanej przez Muzeum Okręgowe w Jeleniej Górze. Już wtedy zwracał uwagę na brak zainteresowania historyków sztuki badaniami polskiego szkła od połowy XIX wieku. W wykładzie jako przykład podaje monografię "Polskie szkło do połowy XIX wieku" pod redakcją Z.Kamieńskiej (Gdańsk 1974), gdzie stwierdzono, że dalszym okresem nie warto się zajmować z powodu braku wartości artystycznych produkcji przemysłowej. Oczywiście profesor Banaś, obalił ten pogląd, mało tego, wypomniał także ogólnikowe potraktowanie pierwszej połowy XIX wieku. Autorzy wspominają jedynie o trzech hutach: Czechy, Zajączek i Jasień. W tym miejscu, musi paść uwaga z mojej strony. Otóż, nie istniała huta Zajączek, nazwę tą miała nowo powstała szlifiernia szkła przy hucie Jasień, rozszerzająca zakres produkcji o szlifowanie i polerowanie. Czyli był to jeden zakład produkcyjny. Źródłem tej informacji jest artykuł prasowy w gazecie z 1878 roku, któremu poświęcę oddzielny wpis.
Profesor Paweł Banaś, autor monografii "Szkło Huty Niemen" wydanej w 1984 roku, wspomina w wykładzie "Początki polskiego wzornictwa przemysłowego na przykładzie szkieł huty Niemen" (sesja naukowa "Sztuka Dwudziestolecia Międzywojennego") o hucie Dąbrowa. Otóż, przed założeniem huty Niemen, Juliusz Stolle "był wytrawnym malarzem na szkle pracującym dotychczas w hucie Dąbrowa".
Piotr Haberko pisze o hucie Dąbrowa: "Była to jedna z najlepszych hut w kraju tak pod względem wyrobów, jak i urządzeń produkcyjnych". Należy także wspomnieć, że dyrektorem, w okresie pobytu Piotra Haberko w hucie, był inż. Aleksander Dobrzański, chemik, specjalista technologii szkła, chyba jeden z niewielu polskich przedwojennych fachowców w tej dziedzinie.
 |
| katalog fabryczny Huty Szklanej Dąbrowa Sp.Akc |
Te wszystkie szczątkowe informacje wskazują, że Huta Szklana Dąbrowa jest warta zainteresowania, miała swoją pozycję na rynku produkcji szklanej i wpływ na rozwój szklarstwa w Polsce. Nie wiem, czy obecnie ktoś bada polską wytwórczość szklarską sprzed stu lat, katalog który posiadam może pomóc w analizie, choć jest z lat trzydziestych ubiegłego wieku. Problemy badawcze wskazywał prof. Banaś już trzydzieści lat temu i nie wiem czy coś się zmieniło w tym względzie. Warto zdać sobie sprawę, że za dekadę mija 200 lat od powstania hut Czechy, Jasień czy Jarczew (Dąbrowa). Z tych trzech zakładów tylko jeden przetrwał i działa do dziś, ten w którym powstała moja karafka.
Posiadam jeszcze dwa produkty huty Dąbrowa, ładniejsze, ale o nich będzie w kolejnych tekstach.
